Bleton heeft een enorme impact op de fysiotherapie voor dystoniepatiënten

“Met zijn praktische methode heeft Bleton een enorme impact gehad op de fysiotherapiebehandeling van mensen met cervicale dystonie”, vertelt Joost van den Dool, fysiotherapeut en  onderzoeker. De Franse fysiotherapeut Jean-Pierre Bleton ontving tijdens de Nationale Dystoniedag op zaterdag 3 november het erelidmaatschap van de vereniging. Joost van den Dool deed recent onderzoek, onder meer naar de methode van Bleton.

“De kracht van de behandeling van Bleton is het simpele principe. Mensen met cervicale dystonie hebben vaak spasmen aan één zijde van hun nek. Bleton behandelt juist de spieren die niet zijn aangedaan. Die maakt hij sterker, waardoor de gezonde spieren de spasmen in de aangedane spieren beter kunnen compenseren. In combinatie met botulinetoxine injecties ervaren patiënten minder klachten”, vertelt Joost van den Dool, promovendus aan het Universitair Medisch Centrum in Groningen en fysiotherapeut.

Revalidatiehandleiding

In 1997 publiceerde de Franse Jean-Pierre Bleton een revalidatiehandleiding, gericht op mensen met cervicale dystonie. Sindsdien heeft zijn methode de weg gevonden naar veel landen buiten Frankrijk. In Nederlandse fysiotherapiepraktijken wordt de methode ook gebruikt. ‘Sommige neurologen adviseren hun patiënten om de fysiotherapeut te vragen naar de behandeling van Bleton. Veel patiënten kopen de revalidatiehandleiding vervolgens bij de Dystonie Vereniging en gaan ermee onder de arm naar de fysiotherapeut’, vertelt Joost van den Dool.

Vreemd is dat niet, stelt Van den Dool. Fysiotherapeuten hebben doorgaans weinig ervaring met dystonie, omdat het weinig voorkomt. Gelukkig is dystonie een zeldzame aandoening, maar de keerzijde is dat er in de opleiding geen ruimte voor is. “De opleiding fysiotherapie zit tjokvol met behandelmethoden voor patiënten met veelvoorkomende ziekten, zoals bijvoorbeeld Parkinson.

Met het recent opgerichte platform Dystonienet proberen we fysiotherapeuten zoveel mogelijk te bereiken met kennis en methoden voor dystoniepatiënten. Inmiddels zijn 127 Nederlandse fysiotherapeuten lid van het netwerk.”

Dat laat meteen zien hoe bijzonder de revalidatiehandleiding is, die Jean-Pierre Bleton al in 1997 publiceerde. “Hij was één van de eerste fysiotherapeuten in Europa, die zich zo heeft toegelegd op
cervicale dystonie en later ook op schrijfkrampen. Daarmee heeft hij veel betekend voor patiënten, die naast een behandeling met botulinetoxine veel baat hebben bij fysiotherapie”, aldus Van den Dool.

Heldere opbouw

De behandeling kent een heldere opbouw, vaak beginnend in een liggende positie. “Dan zijn je spieren het meest ontspannen, waardoor de dystone activiteit van de aangedane spieren minder wordt. Op dat moment leert de patiënt gemakkelijker om de niet-dystone spieren aan te spannen. Hierdoor kan de patiënt beter tegenwicht bieden aan de aangedane spieren. Vervolgens doet de patiënt – in een zittende houding – oefeningen voor een spiegel. De spiegel is belangrijk, omdat de hersenen na zoveel jaar dystonie, niet meer aanvoelen wat er gebeurt. Als je met je ogen ziet wat je doet, dan krijgen je hersenen visuele informatie binnen en hersenen reageren daar sterk op. In de laatste fase van de behandeling breid je het aantal oefeningen uit en geef je patiënten dubbeltaken. Denk bijvoorbeeld aan lopen en tegelijkertijd het hoofd recht houden”, legt Van den Dool uit.

Controle geven

Helaas kan geen behandeling mensen genezen van dystonie, maar met de methode van Bleton kun je patiënten zoveel mogelijk zelf de controle geven over hun spieren, benadrukt Van den Dool. “Wel vraagt deze methode om gedisciplineerd oefenen in het dagelijks leven. Aan het eind van de behandeling wordt de fysiotherapeut steeds meer een coach die patiënten bijstuurt als zij een oefening niet goed uitvoeren. Ook zien we in mijn onderzoek dat de manier waarop de patiënt zijn of haar ziekte ervaart, invloed heeft op de beleving van zijn of haar klachten. Soms spreek ik patiënten die objectief gezien ernstiger klachten hebben dan andere patiënten, terwijl ze zelf minder klachten ervaren. Dat heeft alles te maken met de mate waarin zij hun ziekte hebben geaccepteerd. Daarom kan – naast de behandeling met medicatie en fysiotherapie – psychologische begeleiding bij chronische aandoeningen erg nuttig zijn.”

De methode van Bleton is een best practice methode. Van de Dool: “Dat betekent dat de methode vaak in de praktijk wordt gebruikt en veel mensen er baat bij hebben, maar dat er slechts beperkte
wetenschappelijke onderbouwing is voor de positieve effecten. In mijn onderzoek is een deel van de patiënten met cervicale dystonie behandeld met gespecialiseerde fysiotherapie die is gebaseerd op de methode van Bleton. Een andere groep patiënten is behandeld met gewone fysiotherapie.”

“Uit het onderzoek blijkt dat er geen significant verschil is tussen de methodes. Beide groepen gingen vooruit. Over het algemeen gingen de patiënten met de Bleton methode meer vooruit dan de controlegroep, maar dit verschil was niet significant. De patiënten, die waren behandeld met de methode van Bleton, gaven zelf aan positieve effecten te ervaren. Dit kan meerdere verklaringen hebben. De fysiotherapeuten die deelnamen aan het onderzoek, waren pas vlak voor het onderzoek getraind in de methode van Bleton. Hoe meer ervaring een fysiotherapeut heeft met een behandelmethode, hoe hoger de effectiviteit doorgaans is.”

Eerdere diagnose

Het valt Joost van den Dool op dat cervicale dystonie eerder wordt ontdekt dan zo’n twintig jaar geleden. En dat heeft invloed op de fysiotherapiebehandeling. “Als je jarenlang niet bent behandeld voor cervicale dystonie, krijg je meer last van de gevolgen van de dystonie. Denk aan verkortingen van spieren en gewrichtskapsels tussen de nekwervels. Als fysiotherapeut ben je dan veel langer bezig met een behandeling, voordat die positieve effecten heeft. Tegenwoordig worden patiënten gelukkig sneller gediagnostiseerd, waardoor je eerder kunt starten met de juiste behandeling. Dat maakt dat behandelingen zoals die van Bleton sneller positieve effecten hebben.”

Schrijfkramp

Bleton heeft zelf onderzoek gedaan naar de behandeling van schrijfkramp. Hiervoor heeft de Franse fysiotherapeut een hertrainingsprogramma ontwikkeld. Zijn onderzoek laat zien dat patiënten na zijn behandeling beduidend beter konden schrijven en dit gepaard ging met positieve neurologische veranderingen in de hersenen. Dit is een mooi voorbeeld van hoe fysiotherapie een bewezen effectieve bijdrage kan leveren aan de behandeling van dystonie.

Wil je meer weten over de behandelmethode van Bleton? Bestel het boek ‘Torticollis Spasmodica, revalidatiehandleiding’, bij het secretariaat van de Dystonie Vereniging: secretariaat@dystonievereniging.nl