Chronisch zieke patiënten hebben andere voedingsadviezen nodig

“De schijf van Vijf van het Voedingscentrum is niet het beste voedingsadvies voor mensen met een chronische aandoening zoals dystonie”, vertelt Kees Hein Woldendorp, verbonden aan AM Lifestyle Medicine, tijdens de online dystoniedag op zaterdag 21 november. AM Lifestyle ontwikkelde het Sit Smart Dieet, bedoeld voor chronische en rolstoel gebonden patiënten.

Voordat Kees Hein Woldendorp begint met zijn presentatie vraagt hij de 120 deelnemers aan de online patiëntendag hoe het is gesteld met hun gezondheid. 57 % geeft aan gemiddeld gezond te
leven en 40 % leeft naar eigen zeggen zeer gezond. Ook vindt 59 % van de deelnemers dat zij voldoende bewegen. Wel ervaart 43 % van de deelnemende patiënten boven gemiddeld veel stress.
“Logisch”, reageert Kees Hein Woldendorp, “want gehandicapt zijn kost veel energie.”

Leefstijlgeneeskunde

Naast revalidatiearts bij Revalidatie Friesland is Kees Hein Woldendorp verbonden aan AM Lifestyle Medicine, het centrum voor leefstijlgeneeskunde. AM Lifestyle Medicine houdt zich niet alleen bezig met overgewicht, diabetes type 2 en hart- en vaatziekten, maar richt zich ook op de gezondheidsrisico’s van overmatig zitten en de consequenties van onder andere een rolstoel gebonden bestaan op de gezondheid van mensen. Volgens Woldendorp blijkt uit wetenschappelijke literatuur dat een gezonde leefstijl tot wel 70 % aan verbeteringen kan opleveren. Mensen die gezond
eten, weinig stress ervaren en tenminste 30 minuten per dag bewegen, hebben minder klachten dan mensen die dit niet doen.

Invloed van revalidatie

“Als revalidatiearts wil ik mensen helpen hun leven (opnieuw) vorm te geven, maar als zij ondertussen veel stress ervaren, ongezond eten of te weinig bewegen, dan is de invloed van de revalidatie maar beperkt. Daarom zet ik me in voor meer aandacht voor leefstijladviezen”, aldus Kees Hein Woldendorp. Uit onderzoek blijkt dat 55 % van de patiënten met een dystonie minder gaat  bewegen, ook patiënten met cervicale dystonie, vertelt Woldendorp. “Daarnaast krijgen ze – afhankelijk van de vorm van dystonie – regelmatig problemen met eten en slikken. Als patiënten (met
of zonder dystonie) in een rolstoel belanden, dan zien we versnelde veroudering, overgewicht, diabetes type 2, hart- en vaatziekten, depressie en angst, slaap apneu, darmproblemen en  blaasinfecties ontstaan. Met leefstijladviezen, waaronder een gezonde voeding, kun je het ontstaan van deze klachten tegengaan of verminderen.”

Ziekte-specifiek

Voedingsdeskundige Annemarie de Vries-Postma (zelf rolstoelafhankelijk) ontwikkelde in 2015 het evidence- based Sit Smart Dieet, speciaal voor patiënten die weinig kunnen bewegen of rolstoel gebonden zijn. “Het probleem met de voedingsadviezen uit de Schijf van Vijf is dat ze niet ‘ziekte-specifiek’ zijn. De Schijf van Vijf is enkel bedoeld als algemeen preventiemodel voor gezonde mensen zonder overgewicht”, legt Woldendorp uit. “Met het Sit Smart Dieet krijg je weinig dierlijke eiwitten binnen, zoals via vis, kip, rood vlees, eieren, melk, yoghurt en kaas. Veel diëten, zoals het ketogeendieet, bestaan uit het eten van veel dierlijke eiwitten en weinig suikers. Die zijn belastend voor de darmen. Ze vergroten bovendien de kans op darmkanker. Ook krijg je met het Sit Smart Dieet weinig tarwe binnen.

William Davis, een Amerikaanse cardioloog, heeft als één van de eersten aangetoond dat tarwe het beste vermeden kan worden. De tarwevezels zijn scherp en veroorzaken – los van een eventuele glutenallergie -minuscule gaatjes in de darmen. Hierdoor ontstaan ontstekingen en raakt de algemene stofwisseling ontregelt. Dit kan weer leiden tot hart- en vaatziekten”, stelt Woldendorp.

Hoge suikerpiek

Tarwe heeft bovendien een hoge suiker index, legt Woldendorp uit. “Deze suiker index geeft aan hoe hoog de suikerpiek in je lichaam is. Suiker is an sich een belangrijke brandstof. Op basis van de hoogte van de suikerpiek in het bloed wordt insuline aangemaakt. Dat gebeurt in de alvleesklier, waar ook allerlei andere stofjes voor de stofwisseling worden gemaakt. Als de suikerpiek echter weer snel uit het bloed is, wordt de insuline voor niets aangemaakt en blijft die nog langere tijd in je lichaam onrust veroorzaken. Daarom is het beter om voedingstoffen met een lage suiker index te nemen. Neem bijvoorbeeld een sinaasappel tot je, niet als sap maar eet de partjes één voor één op. Het kauwen kost tijd, waardoor de suikers niet in één keer in je bloed terechtkomen. Als sap veroorzaakt het een veel hogere suikerwaarde.”

Plantaardig

Tijdens het Sit Smart Dieet eet je vooral heel plantaardig. “Daar zitten ook veel eiwitten in, maar die zijn goed opneembaar door het lichaam. Ze vormen een belangrijke bouwstof voor het menselijk lichaam. Groente en fruit zijn erg gezond, omdat ze veel vezels bevatten. Daar bovenop werken rode en blauwe soorten groente en fruit (zoals blauwe bessen of rode bietjes)  ntstekingsremmend. Bijkomend voordeel is dat je door de vezelrijke groente en fruit minder gaat eten”, aldus Kees Hein Woldendorp.

Wel benadrukt Woldendorp dat je voedingsadviezen met “een zekere mildheid moet benaderen. Hoe meer je volgens deze principes eet, hoe groter het te verwachten effect. Maar af en toe lekker zondigen moet kunnen, zolang de basis maar goed staat.”

In het begin is het Sit Smart Dieet best ingewikkeld. “Want snappen hoe gezonde voeding werkt is stap 1, maar vervolgens is de vraag natuurlijk hoe je deze adviezen toepast in het dagelijks leven. Ik adviseer de lezers op internet te zoeken naar informatie over ‘whole food plant based’ voeding. In het Nederlands betekent dit: ‘onbewerkt voornamelijk plantaardig voedsel’.”

Vetgehalte daalt significant

Tijdens een 21-daagse Sit Smart Challenge volgden 21 rolstoelpatiënten het Sit Smart Dieet. Woldendorp: “Sommigen vielen tot wel 20 kilo af, hadden veel meer energie, hadden geen druktherapie meer nodig en de darmfunctie herstelde. Uit ons onderzoek blijkt dat het vetgehalte van de deelnemers daalde van 31 % naar 28 %. Daarmee kwalificeert het RIVM het Sit Smart Dieet als een significante verbetering en is het in de laatste fase aanbeland om een officieel geregistreerde Gecombineerde Leefstijl Interventie te worden. Die registratie gaat gepaard met trainingsmodules. Daarmee kun je onder begeleiding leren hoe je kunt leven volgens deze leefstijl.” “Het dieet is vooral goed vol te houden en dat is – naast dat het een gezonde leefstijl is – heel belangrijk. Je voorkomt er allerlei ellende mee én het is betaalbaar”, aldus Woldendorp. “Groente en fruit zijn immers goedkoper dan vlees en en je gaat minder eten, omdat je sneller gevuld bent.”

Gemiddeld gezond

Als Kees Hein Woldendorp aan het eind van de presentatie de 120 dystoniepatiënten nogmaals de vraag stelt: ‘Leef jij gezond?’ antwoordt geen 40 % maar slechts 12 % met ‘ja, zeer gezond’ en steeg het aantal mensen dat antwoordt ‘ja, gemiddeld gezond’ van 57 % naar 60 % en twijfelt 23 % van de deelnemers.

Ben je nieuwsgierig geworden naar de Sit Smart Dieet? Dan kun je het boek Leefstijl als medicijn – het Sit Smart Dieet van Annemarie de Vries-Postma bestellen via https://amlifestylemedicine.com/het-sit-smart-dieet-state-of-the-art-in-voedingsgeneeskunde/